Là cây đàn gắn liền với tên tuổi những nhà soạn nhạc kinh điển như Bach, Mozart, Beethoven, Schubert,... hơn 300 năm qua đàn grand piano vẫn luôn giữ vững vị thế của mình trong dàn nhạc và là một trong những nhạc cụ được chơi nhiều nhất trên thế giới. Dù là người yêu nhạc cổ điển, jazz, blues hay rock thì đều khó lòng từ chối vẻ đẹp quý tộc, sự thanh lịch và âm thanh tuyệt vời của những cây đàn piano cơ tinh xảo và tuyệt mỹ này.
Grand piano, hay piano cơ, được tạo ra bởi nhà phát minh người Ý Bartolomeo Cristofori vào khoảng đầu thế kỷ 17. Ông sinh ra tại Padua, Cộng hòa Ý. Ở tuổi 33, Cristofori trở thành người quản lý nhạc cụ cho hoàng tử Ferdinando - con trai và là người thừa kế của Cosimo Đệ Tam - đại công tước xứ Tuscany. Trước khi phát minh ra piano cơ, Cristofori đã tạo ra hai loại nhạc cụ khác cho vị hoàng tử yêu âm nhạc này.
Sự ra đời của đàn grand piano đã bù đắp cho sự hạn chế của những cây đàn harpsichord ở thời điểm đó. Với piano cơ, người chơi đàn có thể kiểm soát được âm lượng và tone của bản nhạc chỉ nhờ vào lực bấm trên đầu ngón tay, mang đến những âm thanh tinh tế và giàu cảm xúc hơn.
Lần đầu ra mắt tại Florence năm 1709, cây đàn được gọi là “gravicembalo col grand piano e forte” (tạm dịch: nhạc cụ bàn phím nhẹ và vang). Sau này tên gọi được rút gọn thành grand pianoforte và cuối cùng là đàn piano. Một trong những cây đàn piano cơ đầu tiên của Cristofori còn nguyên vẹn từ 1720 hiện đang được trưng bày tại Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan ở New York.
Trải qua 300 năm với nhiều nâng cấp và cải tiến nhưng đàn grand piano ngày nay vẫn mang nhiều nét tương đồng với phiên bản đầu tiên của Cristofori. Mỗi cây đàn piano cơ là một cỗ máy phức tạp làm từ gỗ, kim loại, vải nỉ và bộ dây với lực căng lên tới 20 tấn.
Khung đàn piano (Frame): là bộ phận thường được làm bằng kim loại. Rìa sau có gắn thanh chốt dây để cài chặt một đầu dây đàn, rìa trước là tấm khóa gồm nhiều chốt lên dây. Đầu còn lại của dây đàn sẽ được quấn quanh các chốt lên dây và điều chỉnh độ căng của dây sao cho đúng cao độ.
Bảng cộng hưởng (Soundboard): là một trong những bộ phận quan trọng nhất, quyết định chất lượng âm thanh của cây đàn piano cơ. Hình dáng và chất liệu gỗ để làm bảng cộng hưởng (thường là gỗ vân sam, gỗ sồi, tần bì…) đều ảnh hưởng tới rung động cộng hưởng mà nó tạo ra.
Dây đàn piano (String): thường được làm từ dây thép, có độ dài và độ dày tăng dần theo cao độ giảm dần. Những nốt âm cao thường sử dụng 2-3 dây mỏng. Những nốt âm thấp hơn chỉ dùng một dây dày, nặng và có cuộn những sợi dây đồng mỏng xung quanh dây chính.
Búa đàn piano (Hammer): làm bằng gỗ với đầu bọc nỉ hoặc len lông cừu. Khi người chơi đàn nhấn vào phím sẽ khiến các búa đàn tương ứng chuyển động và đánh vào dây đàn tạo ra âm thanh.
Bộ cơ (Action): là tên gọi chung cho tất cả các bộ phận giúp đầu búa chuyển động, chạm tới dây đàn. Bộ phận dễ thấy nhất là bàn phím, bao gồm các phím trắng và đen làm bằng gỗ mun, ngà voi hoặc nhựa.
Bộ pê-đan(Pedals): là bộ phận nằm phía dưới, được điều khiển bằng chân người chơi. Bộ pê-đan bao gồm pê-đan vang âm và pedal giảm âm với chức năng giống như tên gọi của chúng. Một số cây đàn grand piano có thêm pê-đan chặn âm.
Hộp đàn piano (Case): đóng vai trò bảo vệ các bộ phận bên trong và tạo ra vẻ thẩm mỹ cho cây đàn.
Trên thị trường, grand piano được chia làm 6 loại chính: baby grand, medium grand, parlor grand, semi-concert grand và concert grand. Về cơ bản những loại grand piano này vẫn có cấu tạo giống nhau nhưng khác biệt về kích cỡ và một số chi tiết nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng.
Nhờ khả năng biểu đạt cảm xúc đa dạng và tinh tế, đàn grand piano có khả năng mang lại trải nghiệm âm thanh tuyệt vời với vô hạn những sắc thái biểu cảm, âm vực và độ ngân vang,... Những nốt trầm bổng, những giai điệu du dương mà grand piano mang lại có thể thỏa mãn những thính giả khó tính nhất và làm xiêu lòng bất cứ người yêu âm nhạc nào.
X
